Το ΥΠΕΝ αναζητεί λύσεις «μέσα και έξω από το κουτί», όπου το «κουτί» είναι η στρατηγική για τη μείωση των τιμών όπως περιγράφεται στο ΕΣΕΚ

Το ερώτημα ποιοι τρόποι προτείνονται βραχυπρόθεσμα ως λύση για τις ακριβές τιμές σε ηλεκτρισμό και αέριο, είναι από τα πλέον επίκαιρα της περιόδου. Με τη μεγαβατώρα να καλπάζει ήδη στα 140 ευρώ στην ευρωπαϊκή χονδρική ρεύματος, ενώ στην Ελλάδα πλησιάζει ενίοτε τα 200 ευρώ, τι μπορεί να γίνει προς άμεση αποσυμφόρηση, αποτελεί βασική συζήτηση στο πλαίσιο αντιμετώπισης των ενεργειακών προκλήσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες το Υπουργείο Περιβάλλοντος αναζητά ήδη τις βέλτιστες λύσεις, ανεξάρτητα από τις επιδοτήσεις, που όπως έχουμε κατά επανάληψη τονίσει, αποτελούν απλώς ασπιρίνη χωρίς να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των υψηλών τιμών.

Οι λύσεις αναζητώνται «μέσα και έξω από το κουτί, όπου το «κουτί», είναι η στρατηγική για τη μείωση των τιμών όπως περιγράφεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Αναζητώνται, επίσης, στο πλαίσιο αξιοποίησης της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας για την αγορά ηλεκτρισμού, η οποία δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί στην Ελλάδα

Από τις πλέον χαρακτηριστικές λύσεις που έχουν προταθεί προς αυτήν την κατεύθυνση, είναι η αξιοποίηση της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ανανεώσιμο pool εκτός του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Αυτό το “Renewable Pool” θα είναι μία οργανωμένη αγορά ενέργειας από ΑΠΕ, όπου θα μπορούν να αγοράζουν ενέργεια προμηθευτές και βιομηχανία σε σταθερές τιμές, που θα αντανακλά το κόστος κεφαλαίου και την προκαθορισμένη απόδοση της επένδυσης. Πρακτικά μιλώντας, στη λιανική, ο προμηθευτής θα αγοράζει από δύο αγορές. Πρόκειται για ένα σύστημα που θα περιλαμβάνει πολλά PPAs (Power Purchase Agreements), αλλά και CFDs (Contract for Difference), δηλαδή διμερή συμβόλαια με υποστήριξη εγγυημένων τιμών από το Κράτος. Τα CFD δεν είναι επιδοτήσεις, αλλά είναι εγγυήσεις σταθερών μελλοντικών εσόδων. Επειδή οι τιμές των CFD είναι μικρότερες από τις οριακές τιμές του χρηματιστηρίου ενέργειας, με αυτόν τον τρόπο δεν θα επιβαρύνεται όπως σήμερα ο καταναλωτής.

Απεξάρτηση από τις τιμές της χρηματιστηριακής αγοράς

Τι θεραπεύει η συγκεκριμένη λύση; Ότι η μετακύλιση των ακριβών τιμών χονδρικής στη λιανική δεν θα γίνεται αυτόματα, όπως σήμερα που τιμολογείται η ενέργεια στο οριακό κόστος με αποτέλεσμα τον έλεγχο των υπερβολικών κερδών και μεγαλύτερο όφελος για τον καταναλωτή από τις φθηνότερες τιμές ρεύματος που παράγουν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η σχετική πρόταση έχει προταθεί καταρχάς από τον καθηγητή του ΕΜΠ κ. Παντελή Κάπρο.

Η συγκεκριμένη λύση μπορεί να προχωρήσει με τη μετατροπή όλων των συμβολαίων με Ανανέωσιμες Πηγές Ενέργειας σε Contracts for Difference και την αφαίρεσή τους από τη χονδρεμπορική αγορά, η τιμή της οποίας είναι χρηματιστηριακή. Το ίδιο ισχύει και για τα PPAs. Το target model, δεν χρειάζεται να τροποποιηθεί απλώς, η χρηματιστηριακή αγορά θα περιορίζεται στο φυσικό αέριο, τα μεγάλα υδροηλεκτρικά και τις εισαγωγές-εξαγωγές. Πρόκειται για μια δυνατότητα μείωσης του κόστους ενέργειας που προσφέρει στις χώρες-μέλη η τελευταία Ευρωπαϊκή Οδηγία για τον ηλεκτρισμό και την οποία η χώρα μας έχει μεν ψηφίσει, αλλά δεν έχει εφαρμόσει.

Η Οδηγία δίνει τη δυνατότητα να γίνει απεξάρτηση των τιμών ενέργειας της λιανικής από τις τιμές της χρηματιστηριακής αγοράς και κατά συνέπεια μετριασμός των μεγάλων τυχόν διακυμάνσεων που οφείλονται στις τιμές του φυσικού αερίου ή σε τιμές εισαγόμενης ενέργειας. Σήμερα, οι διακυμάνσεις αυτές συμπαρασύρουν όλες τις μορφές ενέργειας, όπως τις ΑΠΕ, παρόλο που το κόστος αυτών είναι σταθερό και μικρότερο. Με την απεξάρτηση, οι καταναλωτές θα πληρώνουν σε τιμές πιο σταθερές και θα επωφελούνται όλο και περισσότερο με την διείσδυση των ΑΠΕ που αναμένεται να είναι ραγδαία τα επόμενα λίγα χρόνια.

Η πρόταση των προμηθευτών για έμμεσο πλαφόν, στη βάση reliability option

Από τη δική τους πλευρά, οι προμηθευτές προωθούν την πρόταση δημιουργίας μιας αγοράς διαθέσιμης ηλεκτρικής ισχύος στην Ελλάδα, η οποία θα λειτουργεί παράλληλα με την προημερήσια και την ενδοημερήσια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την αγορά εξισορρόπησης. Στη νέα αυτή αγορά ο ΑΔΜΗΕ θα ζητάει συγκεκριμένη ποσότητα διαθέσιμης ισχύος, για να διασφαλίσει ότι το Σύστημα θα λειτουργεί πάντα, ανεξάρτητα από τις μεταβολές στην παραγωγή των ΑΠΕ και ότι η ζήτηση θα μπορεί πάντα να καλύπτεται ακόμα και στις μεγαλύτερες αιχμές της. Τη διαθέσιμη ισχύ θα προσφέρουν μονάδες παραγωγής, αποθήκευσης, απόκρισης ζήτησης και διασυνδέσεις.

Με τη συμμετοχή όλων των τεχνολογιών

Στη συγκεκριμένη αγορά θα μπορεί να συμμετέχει κάθε τεχνολογία (εκτός των ανθρακικών/πετρελαϊκών λόγω υψηλών εκπομπών CO2) και οι φθηνότερες προσφορές θα κερδίζουν τα συμβόλαια διαθέσιμης ισχύος με τον ΑΔΜΗΕ. Η μείωση του κόστους επιτυγχάνεται σύμφωνα με τη λογική της πρότασης, καθώς η νέα αγορά διαθέσιμης ισχύος στην Ελλάδα θα υλοποιηθεί με τη μορφή των reliability option. Αυτό σημαίνει ότι εκείνες οι μονάδες που θα κερδίζουν τα συμβόλαια δεν θα μπορούν να εισπράττουν πάνω από μία τιμή-ανώφλι από την πώληση ενέργειας στην προημερήσια αγορά, όσο ψηλά και εάν βρίσκεται εκείνη την ώρα η τιμής της προημερήσιας αγοράς. Όταν δηλαδή η τιμή της προημερήσιας υπερβαίνει το όριο-ανώφλι, οι συμβεβλημένες μονάδες παραγωγής δεν θα μπορούν να εισπράξουν τις υψηλές τιμές, επομένως και οι εταιρείες προμήθειας δεν θα επιβαρύνονται με τις υψηλές τιμές της χονδρεμπορικής και άρα ούτε και οι λογαριασμοί νοικοκυριών και επιχειρήσεων δεν θα επιβαρύνονται από τις υψηλές τιμές της προημερήσιας αγοράς. Πρόκειται για ένα έμμεσο πλαφόν, το οποίο είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένο με το νομοθετικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτό ισχύει με την αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2019/943 το καλοκαίρι του 2024. Στη σχετική πρόταση αναφέρθηκε πρόσφατα σε ομιλία του ο κ. Γιώργος Στάμτσης, γενικός διευθυντής του ΕΣΑΗ (Ελληνικός Σύνδεσμος Ανεξαρτήτων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας).

Μηχανισμός αποφυγής των περικοπών – Οικονομικό και όχι τεχνικό πρόβλημα οι περικοπές σύμφωνα τον ΕΝTSO-e

Στο πλαίσιο εξάλλου αποφυγής των ολοένα και αυξανόμενων περικοπών ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ σε περιόδους χαμηλής ζήτησης, γίνεται μια ακόμα πρόταση που θα μπορούσε να περιορίσει τη χρήση φυσικού αερίου, συνεισφέροντας έτσι στη μείωση των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η πρόταση, αφορά έναν μηχανισμό αποζημίωσης περικοπών που θα καθορίσει πέρα από τη βιωσιμότητα των επενδύσεων και το μέλλον του κλάδου των ΑΠΕ.

Η συγκεκριμένη πρόταση, αντιμετωπίζει τις περικοπές ως οικονομικό και όχι τεχνικό πρόβλημα ,με τον ΕΝTSO-e (Eυρωπαϊκός σύνδεσμος ‘European Network of Transmission System Operators for Electricity’) που αντιπροσωπεύει 42 Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς από την Ευρώπη να προτείνει να σταματήσει αυτό το μοντέλο. Αντί αυτού προτείνει να προϋπολογίζεται η μελλοντική δυνατότητα παραγωγής της μονάδας ΑΠΕ , να αμείβεται με βάση το κόστος κεφαλαίου και μετά η μονάδα να εντάσσεται στο σύστημα.

Σημειώνεται ιδιαίτερα, ότι κατά το 2024 οι περικοπές έφτασαν τις 860 GWh (γιγαβατώρες) που αντιστοιχούν στο 3,3% της συνολικής παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ, το 2025 εκτιμάται ότι θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο καθώς στις αρχές του 2026, η Ελλάδα θα φτάσει πολύ κοντά στον στόχο που έχει τεθεί στο Εθνικό Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για την ηλιακή ενέργεια το 2030 , δηλαδή τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Κάτι που σημαίνει ότι η χώρα μας θα συνεχίσει να παράγει ενέργεια που δεν χρησιμοποιεί…

Οι λύσεις για τη βιομηχανία: Επικαιροποίηση του Green Pooling;

Αναφορικά με τη βιομηχανία η εκ νέου αξιοποίηση ιδεών, όπως το Green Pooling, ένας μηχανισμός “σύζευξης” και μείωσης κινδύνων, που θα επιτρέπει στις ενεργοβόρες βιομηχανίες να χρησιμοποιήσουν πράσινο ηλεκτρισμό, θα μπορούσε να δώσει σημαντική ανάσα στην εγχώρια βιομηχανία. Όπως έχει χαρακτηριστικά επισημάνει ο Νίκος Φρυδάς, μέχρι πρότινος Vice President της Grant Thornton Business Solutions «το Green pool δεν συνιστά επιδότηση της ίδιας της ενέργειας, αλλά του κόστους διαμόρφωσης της ενέργειας των ΑΠΕ, με σκοπό να προσαρμοστεί στις ανάγκες κατανάλωσης των βιομηχανιών

Σημειώνεται, ότι το σχέδιο Green Pool, ως σχήμα απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα και παράλληλης υποστήριξης για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες (για το κόστος που χρειάζονται ώστε η «πράσινη» ηλεκτροπαραγωγή να προσαρμοστεί στις ανάγκες των εργοστασίων για σταθερή τροφοδοσία με ρεύμα), υποβλήθηκε από το ΥΠΕΝ στην ΕΕ, αλλά τελικά απορρίφθηκε από την Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού (DG Comp).

Σήμερα, στο πλαίσιο συνολικότερου προβληματισμού στην ΕΕ αναφορικά με τις άμεσες λύσεις εκτόνωσης του υψηλού ενεργειακού κόστους στη βιομηχανία θεωρείται πιθανόν να επανεξεταστεί.

Ειδικός μηχανισμός επιδότησης στα πρότυπα της Βουλγαρίας

Από τη δική της πάντως πλευρά η ΕΒΙΚΕΝ (Ένωση μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών ενέργειας) προτείνει στην κυβέρνηση να ακολουθήσει το παράδειγμα της Βουλγαρίας, αλλά και άλλων κρατών μελών και να εγκρίνει ειδικό μηχανισμό επιδότησης του ενεργειακού κόστους των επιχειρήσεων όταν η τιμή χονδρικής ξεπερνάει το όριο των 90 ευρώ/MWh. Όπως προβλέπεται, το μέτρο θα χρηματοδοτηθεί από τα υπερέσοδα των παραγωγών ρεύματος.

Η στρατηγική για τη μείωση των τιμών στο πλαίσιο του ΕΣΕΚ

Υπενθυμίζεται σε κάθε περίπτωση ότι το νέο ΕΣΕΚ στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη μείωση των τιμών περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα δράσεις όπως:

• Ανάπτυξη των ΑΠΕ ισόρροπα ανά κατηγορία (φωτοβολταϊκά, αιολικά, υδροηλεκτρικά) και στη βάση προγραμματισμού βάσει των αναγκών, με κριτήριο την ελαχιστοποίηση των περικοπών, και ταυτόχρονα ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας
• Απόκριση (μετατόπισης) ζήτησης στις ώρες υπερπροσφοράς των ΑΠΕ
• Συγκράτηση σε εύλογα επίπεδα του κόστους των ρυθμιζόμενων χρεώσεων που σχετίζονται με την ανάπτυξη δικτύων σε συνδυασμό με τη σταδιακή μείωση, ως την οριστική εξάλειψη, των ρυθμιζόμενων χρεώσεων που σχετίζονται με τις ΑΠΕ (ΕΤΜΕΑΡ* – αφού θα λήξουν οι συμβάσεις με υψηλές επιδοτήσεις), και την επιδότηση των καταναλώσεων στα νησιά (ΥΚΩ – αφού θα έχουν υλοποιηθεί οι διασυνδέσεις),
• Μεταφορά του χαμηλού κόστους ΑΠΕ στον τελικό καταναλωτή με PPAs και ανάπτυξη της αυτοπαραγωγής.
• Ειδικές δράσεις με άξονα την τοπική αυτοδιοίκηση.

Σημείωση*: Ο λογαριασμός του ΕΤΜΕΑΡ χρηματοδοτεί τους παραγωγούς ΑΠΕ για την ενέργεια που εγχέουν στο δίκτυο, με τιμές ανά μεγαβατώρα οι οποίες είναι υψηλότερες για τις παλαιότερες μονάδες που τέθηκαν σε λειτουργία όταν οι τεχνολογίες δεν είχαν ωριμάσει ακόμη και το κόστος ήταν υψηλότερο.