Οι ασκοί του Αιόλου δεν θα κλείσουν ούτε σύντομα ούτε και εύκολα στην περίπτωση διαχείρισης αποβλήτων της Αττικής
Στα άκρα έφτασε η αντιπαράθεση των Δήμων Αθηναίων, αλλά και των 66 Δήμων της Αττικής, με την Περιφέρεια Αττικής, η οποία με απόφασή της στις 27 Δεκεμβρίου, ζήτησε από όλους τους δήμους να καταβάλουν, μέσα στο 2025, προηγούμενες οφειλές για το τέλος ταφής, που αντιστοιχούν σε 18 μήνες. Η σχετική απόφαση του ΕΔΣΝΑ (Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής), αιφνιδίασε τους Δήμους, οι οποίοι, αντιμετωπίζοντας πλέον άμεσα το ενδεχόμενο οικονομικής τους κατάρρευσης, αντέδρασαν δυναμικά, ζητώντας να ανακληθεί άμεσα η απόφαση της Περιφέρειας.
Προκειμένου να βρεθεί μια ενδιάμεση λύση, ώστε οι δήμοι να επιβαρυνθούν λιγότερο, “επιστρατεύτηκε” ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος και μετά από σχετική σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή των άμεσα εμπλεκομένων, αναμένεται προσεχώς η ανακοίνωσή της. Από τη δική του πλευρά, ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Θανάσης Κοντογεώργος, υπενθύμισε σε συνέντευξή του, ότι το τέλος ταφής είναι μία ευρωπαϊκή υποχρέωση στη λογική ότι ο ρυπαίνων πληρώνει, διευκρίνισε όμως ότι η κυβέρνηση με δικές της ενέργειες θα εξασφαλίσει την οικονομική βιωσιμότητα των δήμων.
Όμως, ανεξάρτητα της έκβασης που θα έχει η κυβερνητική μεσολάβηση, η επίμαχη απόφαση του ΕΣΔΝΑ, η οποία σημειωτέον ελήφθη, όταν όλοι οι δήμοι είχαν ήδη καταθέσει και ψηφίσει προϋπολογισμούς, άνοιξε για τα καλά τους ασκούς του Αιόλου, οι οποίοι δεν θα κλείσουν ούτε σύντομα ούτε και εύκολα, ειδικά στην περίπτωση διαχείρισης αποβλήτων της Αττικής.
Η “μαύρη τρύπα” στα σκουπίδια της Αττικής
Ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, καλούμενος αρχικά να καταβάλει για τον δήμο του, 30 εκατ. για τέλη ταφής μέσα στο 2025, από 18 εκατ. ευρώ το 2024 ξεκαθάρισε, ότι αν δεν ανακληθεί άμεσα η απόφαση της Περιφέρειας για τα τέλη ταφής, θα κατατεθεί προσφυγή. Κατηγόρησε επίσης την Περιφέρεια Αττικής για ‘”μαύρη τρύπα” στα σκουπίδια. Από τη δική του πλευρά, ο Νίκος Χαρδαλιάς, διευκρίνισε ότι η Περιφέρεια Αττικής – και ειδικά ο ΕΣΔΝΑ– δεν πήρε από μόνος του απόφαση για αύξηση στο τέλος ταφής, καθώς τόσο το τέλος όσο και το ύψος του τέλους προβλέπονται από τον σχετικό νόμο και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί συγκεκριμένων υπουργείων απαιτούσαν – μετ’ επιτάσεως – απο την Περιφέρεια, να εφαρμοστεί ο νόμος και να εγγραφεί το τέλος στον προϋπολογισμό. Επιπλέον, ο Περιφερειάρχης Αττικής, επεσήμανε ότι αυτή που θα πρέπει να πάρει συγκεκριμένες θέσεις πάνω στο θέμα αυτό και στο ζήτημα το οποίο έχει ανακύψει και να το επιλύσει με την κατάλληλη νομοθέτηση, είναι η κυβέρνηση.
Γιατί το τέλος ταφής αναδεικνύεται σε “Γόρδιο Δεσμό”
Γιατί όμως το τέλος ταφής αναδεικνύεται σε “Γόρδιο Δεσμό” για την κυβέρνηση, πλήττοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό και τις σχέσεις της με την Τοπική Αυτοδιοίκηση; Το τέλος ταφής επιβάλλεται στους δήμους για τις ποσότητες ανεπεξέργαστων αστικών αποβλήτων που διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Αποφασίστηκε το 2021, όμως δόθηκαν στη συνέχεια πολλές παρατάσεις λόγω των κάθετων αντιδράσεων από τους Δήμους: Η Κεντρική Ενωση Δήμων (ΚΕΔΕ) και 164 δήμοι έχουν προσφύγει στο ΣΤΕ ζητώντας να κριθεί παράνομο και καταχρηστικό το τέλος ταφής. Η προσφυγή εκδικάστηκε στις 3 Σεπτεμβρίου, αλλά δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί, εκτιμάται δε ότι ενδέχεται να δημιουργήσει μεγάλες ανατροπές.
Στόχος του τέλους ταφής είναι να πιεστούν οι δήμοι να εφαρμόσουν προγράμματα ανακύκλωσης και να μειώσουν τις ποσότητες των απορριμμάτων που καταλήγουν σε ταφή. Αυτό όμως δεν έγινε και φυσικά οι πολίτες δεν είναι δίκαιο να επιβαρυνθούν με αυξημένα τέλη.
Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιμένουν στην εφαρμογή και εγγραφή του τέλους στον προϋπολογισμό, γιατί η εφαρμογή του, ανοίγει την πόρτα σε ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για τις υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων, που θέτουν ως βασική προϋπόθεση την εφαρμογή του τέλους. Αν δεν εφαρμοστεί το τέλος, θα χαθούν πολλά χρήματα και η κυβέρνηση θα πρέπει να πληρώσει απο δικές της πηγές τις απόλυτα αναγκαίες υποδομές. Ήδη, μεγάλος αριθμός υποδομών απορριμμάτων γίνονται με την μέθοδο ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου- Ιδιωτικού Τομέα), συμμετοχή δηλαδή και του ιδιώτη επενδυτή στην επένδυση και λειτουργία της μονάδας, κυρίως για χρηματοοικονομικούς λόγους.
Με την πλάτη στον τοίχο για τα σκουπίδια…
Πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα για την Ελλάδα στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων φαίνεται και από το γεγονός ότι στο νέο ΕΣΠΑ, η ευρωπαϊκή συγχρηματοδότηση υποδομών διαχείρισης απορριμμάτων μειώνεται στο 60% –και αυξάνεται στη συνέχεια μέχρι το 85% μόνο και εφόσον επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι ανακύκλωσης. Παράλληλα, όλες οι νέες μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων πρέπει να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά και έργα χωριστής συλλογής.
Επιπλέον, το ΥΠΕΝ μέσα από δύσκολες διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησε στην κοινοτική αρχή, ότι όλοι οι δήμοι θα εκπονήσουν άμεσα νέα επιχειρησιακά σχέδια για την ανακύκλωση με αξιοποίηση των πόρων από το τέλος ταφής των απορριμμάτων. Με τη χώρα να καταβάλλει στην Ε.Ε. πρόστιμο περίπου 70 εκατ. ευρώ ετησίως για τις ποσότητες πλαστικών που δεν ανακυκλώνονται και παράλληλα να αντιμετωπίζει νέα παραπομπή για τις συνολικότερες χαμηλές επιδόσεις της στην ανακύκλωση, αντιλαμβάνεται κανείς την δυσκολία του θέματος. Το θετικό μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό, είναι ότι οι νέες μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων έχουν δρομολογηθεί σε μεγάλο βαθμό σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα στο 5ο ΣΔΙΤ Forum, o Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος. Με βάση τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό των μονάδων σε ολόκληρη την χώρα ο οποίος ήδη εξελίσσεται, θα βελτιωθούν σταδιακά οι διαδικασίες και τα ποσοστά ανακύκλωσης.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, ο μέσος όρος ανακύκλωσης στην Ε.Ε. διαμορφώνεται το 2022 στο 44%. Στην Ελλάδα η ανακύκλωση δεν υπερβαίνει το 17- 20%…Σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς στόχους που έχουν τεθεί έως το 2025, η ανακύκλωση θα πρέπει να φτάσει στο 55% των παραγόμενων απορριμμάτων, ενώ τα απορρίμματα που καταλήγουν σε ταφή θα πρέπει να περιοριστούν στο 10% έως το 2035.
Αττική σε σημείο μηδέν
Ειδικά όμως στην περίπτωση της Αττικής, τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, αφενός γιατί δεν απέδωσαν ούτε οι υλικοτεχνικές υποδομές, ενώ παράλληλα, οι τρεις εξαγγελθείσες μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων (και παράλληλα ενεργειακής αξιοποίησης) συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ έχουν ”κολλήσει”. Αφενός δεν έχουν καν χωροθετηθεί οι μονάδες επεξεργασίας, ενώ ακόμα και η μία που χωροθετήθηκε (Σχιστό) δεν προχώρησε.
Σύμφωνα με όσα είχε αναφέρει ο Αντιπρόεδρο της ΚΕΔΕ Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, στο συνέδριο της ΕΕΔΣΑ το φθινόπωρο, ο ΕΔΣΝΑ ξόδεψε την προηγούμενη τετραετία 275 εκατ. ευρώ σε επενδύσεις υλικοτεχνικής υποδομής, οι οποίες όμως δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Επιπλέον για το 2023 εισέπραξε από τους δήμους της Αττικής 32 εκατ. ευρώ, τα οποία θα έπρεπε να διατεθούν στον ΕΟΑΝ για πολιτικές ανακύκλωσης, όπως ορίζει σχετική υπουργική απόφαση, πλην όμως δεν είναι γνωστό που διατέθηκαν τελικά τα χρήματα αυτά. Ως αποτέλεσμα ο ΕΣΔΝΑ, βρίσκεται σήμερα και χωρίς πόρους αλλά και σε σημείο-μηδέν, καθώς εδώ και 20 χρόνια ο ΧΥΤΑ στη Φυλή δεν μπορεί να εξυπηρετήσει μεγαλύτερο όγκο απορριμμάτων της Αττικής.
Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, η διοίκηση Χαρδαλιά θα έχει έτοιμο μέχρι το καλοκαίρι το plan Β για την Αττικής, το οποίο σε κάθε περίπτωση και προκειμένου να καλυφθούν οι απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας θα περιλαμβάνει τουλάχιστον μία μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης ισχύος άνω των 100MW. Για το πώς αυτή θα λειτουργήσει θα πρέπει να οριστικοποιηθεί το συνολικό μοντέλο με βάση το οποίο θα προχωρήσουν οι διαγωνισμοί για τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης στις οποίες τελικά ακουμπούν οι ελπίδες για τον δραστικό περιορισμό των απορριμμάτων που καταλήγουν σε ταφή…
Διαβάστε επίσης: Ειδήσεις και σχόλια από το 2ο Φόρουμ “Ενεργειακή Αξιοποίηση Αποβλήτων, Βιομάζα, Βιομεθάνιο”
