Οι καυστήρες θα πρέπει να χρησιμοποιηθουν για το κλάσμα των αποβλήτων που δεν μπορεί να ανακυκλωθεί και συμπληρωματικά με την ανακύκλωση
Στη χρησιμότητα, την λειτουργία αλλά και τις προκλήσεις για τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης – καύσης, με αναφορά στο παράδειγμα της Αγγλίας, επικεντρώνεται το επίκαιρο άρθρο του κ. Χάρη Λίτινα, που φιλοξενεί η A Energy στο πλαίσιο του φόρουμ για την Ενεργειακή Αξιοποίηση Αποβλήτων.
Όπως επισημαίνει ο κ. Λίτινας, στον καυστήρα μιας μονάδας καύσης οδηγούνται απορρίμματα κύρια μη επικίνδυνα ΑΣΑ και όσα ομοιάζουν με αυτά στη φύση τους. Εντούτοις, μπορεί να δημιουργούνται ορισμένα προβλήματα, όπως ζημιές σε μηχανολογικό εξοπλισμό, εμφράξεις, πολύ ασταθή λειτουργία λόγω της ανομοιογενούς τους θερμογόνου δύναμης, άκαυστα υλικά αλλά και προβλήματα εκπομπών ρύπων. Οι προκλήσεις αυτές αντιμετωπίζονται, αλλά θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ληφθούν υπόψη στον σχεδιασμό των εργοστασίων καύσης απορριμμάτων.
Μας τις εξηγεί αναλυτικότερα ο κ. Λίτινας, ο οποίος ως μηχανικός Περιβάλλοντος εργάστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στην μεγάλη εταιρεία και λειτουργό διαχείρισης απορριμμάτων, Viridor ltd, σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης – καύσης από το 2016 έως το 2018:
Καθώς η καύση απορριμμάτων αποτελεί, με βάση τα όσα προκηρύσσει ο ΕΣΔΑ, ενδεδειγμένη λύση για τα αστικά απορρίμματα που καταλήγουν στους ΧΥΤΑ, θα ήθελα να μοιραστώ με τους αναγνώστες σας την εμπειρία απο τη λειτουργία εργοστασίων καύσης στο εξωτερικό, τις σχετικές προκλήσεις και πώς αντιμετωπίζονται.
Με βάση τους φιλόδοξους στόχους που έχει υιοθετήσει ο νέος ΕΣΔΑ και την χωροθέτηση μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης που προτείνει, την εισαγωγή του φόρου ταφής των απορριμμάτων καθιστώντας την ταφή περισσότερο ακριβή, την ενεργειακή κρίση και τους στόχους απολιγνιτοποίησης η καύση φαντάζει βιώσιμη λύση σήμερα όσο ποτέ.
Εργοστάσιο καύσης, ετήσιας δυναμικότητας 400.000 τόνων με 2 γραμμές παραγωγής επεξεργασίας 25 τόνων/ώρα, λειτουργεί ετήσια περίπου 7.800 ώρες (90% διαθεσιμότητα), με περίοδο προληπτικής συντήρησης (outage) συνήθως δύο φορές το χρόνο, διάρκειας περίπου 2 εβδομάδων. Το κόστος λειτουργίας του ΦΟΔΣΑ συμπεριλαμβανομένων του κόστους απορρύπανσης καυσαερίων, λειτουργίας και συντήρησης, διάθεσης κλπ., διαμορφώνεται ανάλογα με την δυναμικότητα της μονάδας, λόγω οικονομιών κλίμακας. Ο ΦΟΔΣΑ μπορεί να χρεώνει τον δήμο, το τέλος εισόδου (gate fee) με βάση το κόστος λειτουργίας του.
Επιπλέον ο λειτουργός μπορεί να χρεώνει τόσο για τον ηλεκτρισμό που τροφοδοτεί στο δίκτυο ), περίπου 34,7 MWthel καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και τον ατμό θερμικής ενέργειας 51,2MWth (65 t/hr, MP 16bar, 236 C) που μπορεί να διαθέτει σε εγκαταστάσεις ή σε δίκτυα θέρμανσης αν είναι εγκατάσταση Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θέρμανσης. Ο λειτουργός μπορεί επιπλέον δευτερευόντως να έχει κέρδος και από τα μέταλλα της στάχτης που ανακτά με τον κατάλληλο εξοπλισμό συμπεριλαμβανομένων μαγνητών για μέταλλα και δονητικών τραπεζών για τα ογκώδη.
Οι μονάδες καύσης επεξεργάζονται απορρίμματα σύμμεικτα ακολουθώντας την ιεραρχία διαχείρισης των αποβλήτων με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίησης των μη ανακυκλώσιμων αποβλήτων που διαφορετικά θα οδηγούνταν σε ΧΥΤΑ. Αν και δίνονται κίνητρα για τη χρήση και αξιοποίηση ανακτωμένων προϊόντων ως για την ανακύκλωση τους σε νέα προϊόντα, στα πλαίσια της κυκλικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών, πολλές φορές δημιουργούνται προκλήσεις.
Σε μια εξαιρετικά προσαρμοστική και συνεχώς μεταβαλλόμενη αγορά που δέχεται επιρροές από πολλούς παράγοντες, π.χ. τιμές, τα πρωτόκολλα καθαρότητας και επιμολύνσεις υλικών, φαινόμενα με μεγάλο αντίκτυπο όπως η απαγόρευση της Κίνας στις εξαγωγές κλπ. μερικές φορές προκαλούν τον αποκλεισμό και συνεπώς τη μη απορρόφηση όλων των ανακτώμενων προϊόντων προς ανακύκλωση από τους Παραγωγούς και επομένως την απόρριψη τους στους ΧΥΤΑ. Εφόσον σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού για τα υλικά συσκευασίας αυτά θα πρέπει ως επί το πλείστων να ανακυκλώνονται, η χρήση των καυστήρων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για το κλάσμα των αποβλήτων που δεν μπορεί να ανακυκλωθεί, δρώντας με συνέργεια και συμπληρωματικά με την ανακύκλωση.
Στον καυστήρα μπορεί να οδηγούνται απορρίμματα κύρια μη επικίνδυνα ΑΣΑ και όσα ομοιάζουν με αυτά στη φύση τους. Τα ανεπεξέργαστα απορρίμματα εκτός από την αποφυγή του κόστους επεξεργασίας και την ευελιξία τους, μπορεί παρόλο αυτά να δημιουργούν αρκετά προβλήματα πχ ζημιές σε μηχανολογικό εξοπλισμό, εμφράξεις, πολύ ασταθή λειτουργία λόγω της ανομοιογενούς τους θερμογόνου δύναμης, πολλά άκαυστα υλικά, ενώ δημιουργούν και προβλήματα εκπομπών ρύπων. Ακόμη και απόβλητα που λόγω της κατάστασης τους μπορεί λογίζονται ως μη επικίνδυνα όπως τα πλαστικά, αν και παρουσιάζουν σχετικά υψηλή θερμογόνο δύναμη, κατά την καύση τους απελευθερώνουν υψηλές εκπομπές σε Cl, S.
Από την άλλη πλευρά τα ανακτημένα και βιοξηραμένα RDF ή πιστοποιημένα SRF έχουν με πλάνο δειγματοληψιών και τακτικούς εργαστηριακούς ελέγχους βάση κείμενης νομοθεσίας πιστοποιήσει την ικανότητα τους να έχουν χαμηλά ποσοστά υγρασίας, κατάλληλη θερμογόνο και χαμηλές προσμίξεις πχ σε Cl κλπ. Για την αποφυγή όλων των παραπάνω οι ΑΕΠΟ απαιτούν από τον λειτουργό βάση και των υλικών που μπορούν να δεχθούν σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (EKA), να τηρούν αυστηρά πρωτόκολλα δειγματοληψίας και παρακολούθησης. Ενώ σε κάθε περίπτωση απαιτούν από τον λειτουργό την τήρηση διαδικασιών για τη διαχείριση μη συμμορφούμενων απορριμμάτων, να κοινοποιεί τα αποτελέσματα εκπομπών και εργαστηριακών ελέγχων στάχτης και ιπτάμενης τέφρας, καθώς και να υποβάλει εκθέσεις πχ έκθεση με βάση τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 166/2006 ανάλογα τη δυναμικότητα της εγκατάστασης.
Στα πλαίσια της προληπτικής συντήρησης και του ετήσιου πλάνου συντήρησης υπάρχουν απαιτήσεις για περιοδικό έλεγχο του ατμολέβητα, υδραυλική δοκιμή, έλεγχο σε ασφαλιστικά, βαλβίδες εκτόνωσης, κλπ. Επιπλέον, η ετήσια συντήρηση θα πρέπει να περιλαμβάνει διακριβώσεις μετρητικού εξοπλισμού πχ θερμόμετρα, μανόμετρα, κλπ. αλλά και ελέγχους με πρότυπα βάρη μετρητικού εξοπλισμού πχ δυναμοκυψέλες γερανών. Επιπλέον θα πρέπει να εκτελούνται περιοδικοί έλεγχοι πχ μη καταστροφικοί έλεγχοι σε εναλλάκτες για διαπίστωση της φθοράς με βάση το πάχος των εναλλακτών, να εκτελείται αντικατάσταση φθαρμένων πυρίμαχων υλικών, καθαρισμός του λέβητα, τανύσεις ταινιοδρόμων, λιπάνσεις κινούμενων μερών, κλπ. αλλά και περιοδικοί έλεγχοι βοηθητικού εξοπλισμού πχ ανυψωτικών από φορείς. Ο πρωταρχικός στόχος είναι η λειτουργία του εργοστασίου με την υψηλότερη δυνατή διαθεσιμότητα αποφεύγοντας κοστοβόρες διακοπές λειτουργίας.
Πέραν των καθημερινών προληπτικών ελέγχων που εκτελούνται ανά βάρδια σε μηχανήματα και εξοπλισμό, συχνά προκύπτουν βλάβες που απαιτούν την άμεση παρέμβαση της ομάδας επεμβατικής συντήρησης οι οποίες πραγματοποιούνται όταν το εργοστάσιο είναι σε λειτουργία (online) πχ καθαρισμός εμφράξεων. Η αντιμετώπιση εμφράξεων με συστήματα πίεσης (CARDOX) στο 2/3 πέρασμα, καθώς και συχνές βλάβες του μηχανολογικού εξοπλισμού δεν είναι πάντα εύκολο να καλυφθούν από τον ανάδοχο του έργου (EPC) ως αστοχίες. Έστω ότι ο ανάδοχος δίνει τις απαραίτητες εγγυήσεις πχ 40.000 ώρες για συγκεκριμένο τύπο εναλλακτών καθώς και τον αριθμό των κρίσιμων ανταλλακτικών που απαιτούνται για το συγκεκριμένο υλικό. Παρότι ο ανάδοχος έχει εκπαιδεύσει το προσωπικό του λειτουργού και επιβλέψει τη λειτουργία, πολλές φορές προκύπτουν φθορές από παραλείψεις, λάθη και αστοχίες του λειτουργού πχ μη σωστή παρακολούθηση της ποιότητας του απιονισμένου νερού εκτός των ορίων που ορίζει το EΝ 12952-12, αναποτελεσματικός καθαρισμός επικαθήσεων κλπ. Κάτι τέτοιο, μπορεί να προκαλεί την ταχύτερη διάβρωση τους, μειώνοντας δραματικά τον χρόνο ζωής τους.
Συχνές βλάβες στο σύστημα τροφοδοσίας πχ γερανών μπορεί να οδηγούν σε μη τροφοδοσία του καυστήρα. Η μη παρακολούθηση του επιπέδου στάθμης του ατμοσυλλέκτη (Boiler Drum) μπορεί να προκαλέσει τη μη διαθεσιμότητα του λέβητα. Οι βλάβες στο σύστημα ψύξης σε υδρόψυκτο καυστήρα κινούμενων εσχαρών έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του χρόνου ζωής των εσχαρών. Η μη διακρίβωση του μετρητικού εξοπλισμού μπορεί να οδηγήσει σε σφάλματα λειτουργίας, ενώ η μη τακτική παρακολούθηση και έλεγχος με πρότυπα βάρη των δυναμοκυψελών των γερανών σε λάθος τροφοδοσία. Η αναποτελεσματικότητα καθαρισμού του ατμολέβητα πχ η εκτός παραμέτρων λειτουργία του μηχανικού καθαρισμού (rapping system) στους εναλλάκτες, ή του υδροδυναμικού καθαρισμού (shower cleaning) καθώς και η μη παρακολούθηση της ποιότητας του νερού μπορεί να οδηγούν σε επικαθήσεις, κακή μεταφορά θερμότητας, διάβρωση και βλάβες στους εναλλάκτες αλλά και σε άλλα μέρη λόγω μεταφορά τους μέσω ατμού. Η μη διακρίβωση και έλεγχος του συστήματος συνεχής παρακολούθησης των ρύπων (CΕΜS) ή η μη σωστή τροφοδοσία χημικών ουσιών, ή η αστοχία του εξοπλισμού πχ βλάβη της τροφοδοσίας SNCR, ή η βλάβη των βοηθητικών καυστήρων (Auxiliary Burners) μπορεί να οδηγήσουν σε περιβαλλοντικά πρόστιμα.