Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση του έργου ανεξάρτητα απο τη συμμετοχή της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο του Great Sea Interconnector
Σε εντελώς οριακό σημείο βρίσκεται πλέον η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, με την ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) να προσπαθεί να διασώσει το έργο και την κυπριακή πλευρά να διαμηνύει ξεκάθαρα ότι “όλο το ρίσκο του έργου πρέπει να το πάρει ο επενδυτής”, δηλαδή ο ΑΔΜΗΕ.
Ειδικότερα: Σύμφωνα με πληροφορίες των κυπριακών μέσων, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων βρίσκεται απο σήμερα σε συζητήσεις με το Κυπριακό Υπουργείο Ενέργειας για τη συμμετοχή της κυπριακής πλευράς, η οποία έχει θέσει ανάμεσα σε σε άλλα και θέμα οικονομικής διασφάλισης σε περίπτωση μη ολοκλήρωσής του έργου.
Υπενθυμίζεται ότι το διασυνοριακό αυτό ενεργειακό έργο είναι σημαντικό για την ΕΕ που το χρηματοδοτεί με 670 εκ. ευρώ τα οποία θα χαθούν σε περίπτωση που αυτό ακυρωθεί. Ακύρωση του έργου θα σημάνει αντίστοιχα και σημαντική επιβάρυνση του ΑΔΜΗΕ, που ως φορέας υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης, θα βρεθεί εκτεθειμένος έναντι της γαλλικής Nexans (η οποία θα υλοποιήσει το έργο) και ειδοποίησε ότι τον ΑΔΜΗΕ ότι θα σταματήσει τις εργασίες στις 2 Σεπτεμβρίου αν δεν λάβει την πλήρη εντολή να προχωρήσει στην υλοποίηση.
Στήριξη στην ΡΑΕΚ και μεταφορά ευθύνης σε ΑΔΜΗΕ-Κομισιόν
Η χθεσινή πολύωρη συνεδρίαση της επιτροπής ενέργειας της Κυπριακής Βουλής δεν κατέληξε σε ξεκάθαρη θέση, καθώς τα μισά μέλη ήταν υπέρ και τα μισά κατά της συμμετοχής της Κύπρου στο έργο. Πλην όμως ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου κ. Παπαναστασίου τάχθηκε, σύμφωνα με τα κυπριακά μέσα ανοικτά στο πλευρό της ΡΑΕΚ (Ρυθμιστικής Αρχής Κύπρου), στηρίζοντας για πρώτη φορά δημόσια τη θέση της αναφορικά με το αίτημα του ΑΔΜΗΕ για ανάκτηση όσων χρημάτων επενδύσει για το έργο σε περίπτωση που αυτό δεν ολοκληρωθεί, όχι εξ υπαιτιότητας του ιδίου, αλλά λόγω άλλων παραγόντων, όπως η Τουρκία (γεωπολιτικό ρίσκο). Συγκεκριμένα, ο κ. Παπαναστασίου, αφού επεσήμανε ότι «αυτό το έργο ενέχει πολλούς κινδύνους και πρέπει να τύχουν διαχείρισης», τόνισε ότι «εμείς ως πολιτεία στηρίζουμε να παραμείνει το ρυθμιστικό πλαίσιο ως έχει και το ρίσκο είναι στον φορέα υλοποίησης, τον ΑΔΜΗΕ. Δεν είναι πουθενά αλλού. Συνεπώς, στηρίζουμε τη διατήρηση της φράσης ‘ενδέχεται’ στην ρυθμιστική απόφαση της ΡΑΕΚ». Με την τοποθέτησή του αυτή, ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου μετέφερε το όλο ζήτημα προς την πλευρά του ΑΔΜΗΕ, αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καλώντας τους να αναλάβουν αυτοί όλο το ρίσκο και να βρουν τους τρόπους διαχείρισης του συγκεκριμένου κινδύνου.
Το ιστορικό της άρνησης της ΡΑΕΚ
Υπενθυμίζεται ότι σε απόφαση της, στις 2 Ιουλίου, η ΡΑΕΚ είχε απορρίψει την εισήγηση του ΑΔΜΗΕ για «αναγνώριση εύλογης απόδοσης και εσόδου και ανάκτηση κατά την κατασκευαστική περίοδο» του έργου, κρίνοντας ταυτόχρονα «εύλογη τη λήψη τέτοιας απόφασης από την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας της γραμμής διασύνδεσης και μετά». Στη συνέχεια, στις 15 Ιουλίου, ο ΑΔΜΗΕ παρουσιάσε στην ΡΑΕΚ νέα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην ολοκληρωμένη μελέτη κόστους – οφέλους για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου – Ελλάδας (Κρήτη) και ζήτησε επαναξιολόγηση της απόφασης της Αρχής. Με την χθεσινή ανοιχτή κάλυψη και απο τον υπουργό Ενέργειας της Κύπρου, η θέση της ΡΑΕΚ οριστικοποιήθηκε.
Υπουργείο Οικονομικών Κύπρου: Ακόμα κι αν συμμετάσχουμε στο έργο, πρέπει να γίνουν οι μελέτες
Επιπλέον, σήμερα το μεσημέρι, εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών της Κύπρου, έκανε σχετική αντίστοιχη δήλωση στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων. Συγκεκριμένα, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου κ. Παντελής, ερωτηθείς για το ποιος πρέπει να αναλάβει το γεωπολιτικό ρίσκο, απάντησε ότι προφανώς ο επενδυτής, ο οποίος αναλαμβάνει όλα τα ρίσκα, είτε το κατασκευαστικό, είτε το τεχνικό είτε το χρηματοδοτικό.
Επιπλέον,διευκρίνισε, ότι είτε παρθεί η απόφαση για να συμμετέχει η Κυπριακή Δημοκρατία στο μετοχικό κεφάλαιο του Great Sea Interconnector είτε όχι, η αξιολόγηση για τις επιπτώσεις του έργου στην κυπριακή οικονομία θα πρέπει να γίνει καθώς “αυτή τη στιγμή χωρίς μελέτες κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι θα υπάρξει οποιοδήποτε όφελος. Είναι σημαντικό να έχουμε αυτά ενώπιον μας για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε ποια είναι η επίπτωση του έργου στην οικονομία και συγκεκριμένα στον τομέα ενέργειας», είπε, αναφερόμενος στο πώς θα επηρεάσει το έργο τον συμβατικό τρόπο παραγωγής ενέργειας, την ανάπτυξη ΑΠΕ στην χώρα και τις τιμές κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Τέλος, ο κ. Παντελής ανέφερε ότι έπρεπε να υπήρχαν ήδη οι συμφωνίες χρηματοδότησης ή η συμφωνία με τη Nexans και τη Siemens για την υλοποίηση των υποσταθμών και την κατασκευή του καλωδίου”.
Οι προσπάθειες της ΕΤΕπ
Εν τω μεταξύ η ΕΤΕπ, φαίνεται ότι ανέλαβε πρωτοβουλία να συμβάλλει καταρχάς σε διευκρινίσεις προς το Κυπριακό Υπουργείο Ενέργειας αναφορικά με τον τρόπο χρηματοδοτικής συμμετοχής της Κύπρου στο έργο και να διερευνήσει με ποιές προϋποθέσεις μπορούν να καλυφθούν οι ανησυχίες της άλλης πλευράς. Το Timing των συζητήσεων είναι προφανώς κακό για την κυπριακή κυβέρνηση καθως μετα την περιπέτεια του τερματικού στο Βασιλικό και καλούμενη να καταβάλει σημαντικές αποζημιώσεις δεν είναι σε θέση να περάσει απόφαση για ένα υπό σχεδιασμό έργο ,με δεδομένο το ενδεχόμενο μη ολοκλήρωσης του ενώ θα έχει προηγηθεί η επιβάρυνση των κυπρίων καταναλωτών ήδη από την έναρξη του έργου.
Υπενθυμίζεται ότι ο φορέας υλοποίησης είχε ζητήσει πρόσθετες εξασφαλίσεις σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης ή σημαντικής καθυστέρησης σε περίπτωση που ανακύψουν παράγοντες, οι οποίοι καθιστούν αδύνατη την ολοκλήρωση της ανάπτυξης και κατασκευής της γραμμής διασύνδεσης, και οι οποίοι είναι εξωτερικοί και εκτός του ελέγχου του Ιδιοκτήτη Γραμμής Διασύνδεσης, κάτι που απέρριψε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) στη ρυθμιστική της απόφαση στις 2 Ιουλίου.
Από τη δική της πλευρά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παράσχει διαβεβαίωση ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα διπλωματικά μέσα που έχει στη διάθεσή της για να προστατέψει από το γεωπολιτικό ρίσκο. Σε πρόσφατη επιστολή της, η Catharina Sikow-Magny, Διευθύντρια πράσινης μετάβασης και ενοποίησης ενεργειακών συστημάτων στη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν, ανέφερε ότι το έργο του GSI είναι έργο κοινού ενδιαφέροντος υπό τον κανονισμό EU 2022/869 που αφορά τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές και περιλαμβάνεται στον κατάλογο της Κομισιόν με τα έργα κοινού ενδιαφέροντος (PCi) που υιοθετήθηκε τον Νοέμβριο του 2023, ενώ ως τέτοιο έχει λάβει σημαντική επιδότηση μέσω της Διευκόλυνσης Συνδέοντας την Ευρώπη (€657 εκατ). Η διαβεβαίωσε δόθηκε με αφορμή την παρενόχληση απο τουρκικό πλοίο, του πλοίου που διενεργούσε, για λογαριασμό της γαλλικής Nexans, έρευνες βυθού για σκοπούς της πόντισης καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας σε θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Κάσου και της Καρπάθου τον Ιούλιο.
Στις 2 Σεπτεμβρίου η αναστολή εργασιών απο την Nexans Norway AS
Εν τω μεταξύ, η Nexans Norway AS προειδοποιεί για την αναστολή εργασιών στο έργο στις 2 Σεπτεμβρίου εξαιτίας καθυστερήσεων που αποδίδονται σε εκκρεμή ρυθμιστικά ζητήματα. Η ειδοποίηση, η οποία εστάλη στον ΑΔΜΗΕ, επισημαίνει ότι η εταιρεία θα σταματήσει τις εργασίες από τις 2 Σεπτεμβρίου 2024, εάν δεν εκδοθεί η απαιτούμενη Πλήρης Ειδοποίηση Έναρξης Εργασιών (Full Notice to Proceed) μέχρι τις 31 Αυγούστου 2024. Σύμφωνα με την επιστολή που υπογράφει ο Διευθυντής Έργου και Εκπρόσωπος της Nexans, Rune-Andre Stoten, η Πλήρης Ειδοποίηση Έναρξης δεν έχει ακόμη εκδοθεί λόγω των εκκρεμών ρυθμιστικών ζητημάτων από την κυπριακή ρυθμιστική Αρχή, παρά τις προσπάθειες του ανάδοχου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των Κυβερνήσεων και των Ρυθμιστικών Αρχών. Επιπλέον, η εταιρεία δηλώνει ότι προτίθεται να διεκδικήσει κάθε δικαίωμα που της αναλογεί για καθυστερήσεις ή πρόσθετα κόστη σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης. Σημειώνεται επίσης ότι όλα τα επιπλέον κόστη που θα προκύψουν από την αναστολή και επανέναρξη των εργασιών και επιμήκυνση των χρονοδιαγραμμάτων του έργου θα επιβαρύνουν αποκλειστικά τον ΑΔΜΗΕ.
Σύντομα λοιπόν θα φανεί, αν οι παρεμβάσεις Ε.Ε. και Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIB), αρκούν ώστε το έργο να προχωρήσει κανονικά, εξισορροπώντας η και βελτιώνοντας τους όρους που τίθενται από το πλαίσιο του ΑΔΜΗΕ.
