Γιατί έχει μεγαλύτερη αξία μια κιλοβατώρα παραγόμενη από Φ/Β στέγης

Στα σημαντικά περιβαλλοντικά αλλά και κοινωνικά πλεονεκτήματα των Φ/Β στέγης σε σχέση με τις μεγάλες ΑΠΕ, επέμεινε στη δική του παρέμβαση στο φόρουμ «ΗΜΕΡΑ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ» που διοργάνωσε η πρωτοβουλία Α Energy, ο Δρ. Χρήστος Κ. Σώκος, Περιβαλλοντολόγος και Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Φωτοβολταϊκών Στέγης – ΠΑ.ΣΥ.ΦΩΣ.

Όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε, λόγω των σημαντικών πλεονεκτημάτων της τεχνολογίας των φωτοβολταϊκών στέγης (Φ/Β στέγης) που αφορούν, εν δυνάμει, όλους τους Έλληνες πολίτες, θα έπρεπε πρώτα να αξιοποιηθούν οι στέγες και έπειτα να επεκταθούν τα φωτοβολταϊκά σε παραγωγικές και λοιπές γαίες και οι ανεμογεννήτριες στα βουνά μας όπως συμβαίνει σήμερα.

Εγκαταλείπονται οι στέγες

Αντίθετα στην Ελλάδα, παρατηρούμε την εγκατάλειψη, καθώς σήμερα ελάχιστα Φ/Β στέγης εγκαθίστανται, ενώ παράλληλα σε «αφαίμαξη» υπόκεινται χιλιάδες νοικοκυριά που με προτροπή της πολιτείας τοποθέτησαν στα σπίτια τους ένα Φ/Β στέγης, κυρίως την περίοδο 2011-12. Αυτά τα νοικοκυριά ανέλαβαν όλο το κόστος ή προέβησαν σε δανεισμό, έχοντας κατά νου την υπογεγραμμένη Σύμβαση με την πολιτεία. Σύμβαση την οποία παραβίασε η πολιτεία δύο φορές, το 2014 και πάλι το 2020. Ο Νόμος 4759/2020 – ΦΕΚ 245/Α/9-12-2020 (άρθρο 157) ξεχειλίζει το ποτήρι. Σύμφωνα με αυτόν, τα μικρά Φ/Β στέγης με ήδη 20-40% περικοπές από το 2014, επιβαρύνονται και με εισφορά 6%, οριζόντια, το ίδιο όπως και οι μεγάλες επιχειρηματικές ΑΠΕ.

Σημειώνεται πως ήδη πάνω από 100.000 Έλληνες διαβιούν κάτω από ένα Φ/Β στέγης.
Σήμερα 7000 νοικοκυριά με Φ/Β στέγης, ενεργά μέλη του ΠΑ.ΣΥ.ΦΩΣ., έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη για τις άδικες περικοπές που έχουν υποστεί. Είναι μια από τις μεγαλύτερες ομάδες πολιτών που προσφεύγει εναντίον του κράτους. Ο διωγμός έγκειται σε δύο άξονες: 1) Αφαίμαξη των υφιστάμενων Φ/Β στέγης, κυρίως περιόδου 2011-2012, και 2) μη παροχή ικανών κινήτρων για ευρεία εγκατάσταση νέων φωτοβολταϊκών στέγης.

Ελλιπή κίνητρα για εγκατάσταση νέων Φ/Β στέγης

Σε ότι αφορά τα ελλιπή κίνητρα για εγκατάσταση νέων φωτοβολταϊκών στέγης, στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ Δεκέμβριος 2019) τίθεται στόχος για το μερίδιο συμμετοχής των ΑΠΕ κατ’ ελάχιστον στο 35%. Φαίνεται μάλιστα η εξέλιξη της εγκατεστημένης ισχύος σύμφωνα με το ΕΣΕΚ και ο υπερδιπλασιασμός της ισχύος των Φ/Β από 3 σε 7,7GW.

Τι λέει το ΕΣΕΚ

Στο ΕΣΕΚ αναφέρεται επίσης ότι : «Παράλληλα, θα πρέπει να επιτευχθεί γεωγραφική διασπορά των ΑΠΕ, ώστε εκτός από την ισόρροπη ανάπτυξη από άποψη κάλυψης διαθέσιμων εκτάσεων, να περιοριστούν προβλήματα επάρκειας. Σε αυτήν την κατεύθυνση μεταξύ άλλων προωθούνται φωτοβολταϊκά συστήματα σε στέγες και κτίρια, μικρές ανεμογεννήτριες που ενσωματώνουν αναπτυξιακά και κοινωνικά πλεονεκτήματα…». Συνεπώς οφείλει η πολιτεία να υποστηρίξει τα Φ/Β στεγών για αυτά ακριβώς τα πλεονεκτήματα τους.

Ποια κιλοβατώρα έχει μεγαλύτερη αξία

Σύμφωνα με σχετικό Ερευνητικό έργο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Καλιαμπάκος Δ. 2016. Αποτίμηση της κοινωνικής ωφελιμότητας των οικιακών φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων στο πλαίσιο του ελληνικού μηχανισμού στήριξης των ΑΠΕ): Μια κιλοβατώρα (KWh) παραγόμενη από ένα Φ/Β στέγης εκτιμάται ότι έχει 30% μεγαλύτερη αξία από μια KWh παραγόμενη από μεγάλη επιχειρηματική ΑΠΕ, λόγω:

1. μικρότερων ενεργών απωλειών ισχύος στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής,
2. λιγότερων σε αριθμό καταστάσεων συμφόρησης ισχύος στις γραμμές μεταφοράς και διανομής,
3. μικρότερων απαιτήσεων για εγκατάσταση δικτύων,
4. μη αλλαγής χαρακτήρα δασικών και γεωργικών εκτάσεων και άλλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων,
5. αυτοκατανάλωσης,
6. δυνατότητας ενσωμάτωσης στην κατασκευή του κτιρίου, επίτευξη σκίασης και άλλων ωφελειών για την κατοικία,
7. ενίσχυσης των μικρών νοικοκυριών με την επανακυκλοφορία-ανακύκλωση του χρήματος στην τοπική οικονομία.

Σε πίνακα του ΕΣΕΚ αποτυπώνεται το προβλεπόμενο κόστος/kW για την εγκατάσταση ανάλογης μονάδας πάρκου ή στέγης. Διαπιστώνεται ότι η αρχική επιβάρυνση για τις στέγες είναι σχεδόν διπλάσια. Άρα θα πρέπει να δίνονται ικανά κίνητρα λαμβάνοντας υπόψη συνολικά και ταυτόχρονα το ενεργειακό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό όφελος.

Τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ για τις στέγες

Ωστόσο, η εγκατάλειψη του Φ/Β στέγης από το 2013 και μετά αποδεικνύεται από στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ για τον αριθμό των εγκαταστάσεων Φ/Β στέγης που ενεργοποιήθηκαν σε κατοικίες:
Περίοδος Αριθμός εγκαταστάσεων
Ειδικό Πρόγραμμα Στεγών 2009 – 2012: 48.400 (~40.000 εγκατεστημένα)
Ειδικό Πρόγραμμα Στεγών 2013: 4.204
Ειδικό Πρόγραμμα Στεγών 2014 – 2019: 170
Αυτοπαραγωγοί με Συμψηφισμό 2015 – 2019: 1.056

Τα προγράμματα Φ/Β στέγης σήμερα

Σήμερα υπάρχουν δύο προγράμματα: 1) τα Φ/Β στέγης ≤6kW Σταθερής Τιμής αποζημίωσης, και 2) το πρόγραμμα της Αυτοπαραγωγής με Ενεργειακό Συμψηφισμό.

Φ/Β στέγης ≤6kW Σταθερής Τιμής Αποζημίωσης:
Στο πρόγραμμα αυτό (διάδοχος του Ειδικού Προγράμματος Στεγών 2009-2020), το Φ/Β στέγης είναι συνδεδεμένο με παροχή οικιακής χρήσης και ανήκει σε φυσικό πρόσωπο – όχι επιτηδευματία. Η τιμή αποζημίωσης είναι 8,7λεπτά/kwh, και μειώνεται η μέγιστη ισχύς τους σε ≤6kW (κατηγορία 31, Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/30971/1190/2020 – ΦΕΚ 1045/Β/26-3-2020 Προσθήκη νέων κατηγοριών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Ν. 4414/2016).

Το Ειδικό Πρόγραμμα Στεγών 2009-2020

Σημειώνεται ότι στο προγενέστερο Ειδικό Πρόγραμμα Στεγών 2009-2020 η διάρκεια ήταν 25 έτη και η ισχύς ≤10kW (ΚΥΑ Ειδικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κτιριακές εγκαταστάσεις, ΦΕΚ Β΄1079/04.06.2009). Σύμφωνα με σχετική έρευνα που βασίζεται σε δεδομένα του 2015, στην Αττική Φ/Β συστήματα <5kW δεν είναι καν βιώσιμα, ενώ στα 5-10kW η αποζημίωση των 11,5λεπτών/kwh δεν ήταν ικανό κίνητρο (Sagani A., Mihelis J., Dedoussis V. 2017. Techno-economic analysis and life-cycle environmental impacts of small-scale building-integrated PV systems in Greece. Energy Build., 139: 277-290).

Η απόσβεση και το όφελος με το νέο πλαίσιο Φ/Β στέγης

Με το νέο λοιπόν πλαίσιο (8,7λεπτά/kwh και ≤6kW) υπολογίζεται ότι η απόσβεση θα έρθει σε περίπου 10-15 έτη, ενώ στα 20-25 έτη θα υπάρχει ένα όφελος των 5000€. Αποδεικνύεται όπως ανέφερε ο κ. Χρήστος Σώκος ότι η σχετική Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι κενού περιεχομένου και πράγματι δεν υπάρχει ενδιαφέρον από τα νοικοκυριά, αλλά και από τους ίδιους τους μηχανικούς εγκαταστάτες.

Με κόστος σύνδεσης έως 7000 ευρώ, ωφέλεια έως 5000 ευρώ μετά από 20 χρόνια

Δεν μπορεί, τόνισε χαρακτηριστικά, ένα νοικοκυριό να επιβαρύνεται με το κόστος υλικών, εγκατάστασης, και σύνδεσης 5000-7000€ σήμερα για να ωφεληθεί τελικά με μηδέν έως 5000€ μετά από 20-25 έτη!

Αγροτικά πάρκα έως 500kW και ενεργειακές κοινότητες έως 1000kW (Ν.4414/2016), λόγω οικονομίας κλίμακας, και με 6,5λεπτά/kWh, έχουν εύλογη απόσβεση (στα 5-7έτη) και μεγαλύτερο όφελος ανά kW ισχύος στα 20 έτη σε σχέση με τα Φ/Β στέγης της ΥΑ ΥΠΕΝ ΔΑΠΕΕΚ/30971/1190 /2020.

Ποιος θα μπει λοιπόν στην επίπονη διαδικασία εγκατάστασης και θα δεσμεύσει το σπίτι του (δυσχεραίνεται η ενοικίαση, η συντήρηση, η επέκταση) χωρίς κίνητρα;

Γιατί μειώνεται η ισχύς σε έξι kW.;

Επιπλέον μειώνεται η ισχύς σε έξι kW. Με ποιο σκεπτικό γίνεται αυτό στην ανωτέρω ΥΑ; Σήμερα, λόγω εξέλιξης της τεχνολογίας μπορούν Φ/Β στέγης ισχύος 15kW να καταλάβουν το ίδιο εμβαδόν με τα 10kW του 2010. Άρα θα έπρεπε να αυξηθεί η επιτρεπόμενη ισχύς, και έτσι, καθώς αυξάνεται η ισχύς, γίνεται ευκολότερα η απόσβεση.

Στα Φ/Β πάρκα αυξήθηκε η ισχύς, π.χ. στα αγροτικά πάρκα από 100kW σε 500kW. Θα μπορούσε λοιπόν να αυξηθεί και η μέγιστη ισχύς για τα Φ/Β στέγης πολύ παραπάνω και όχι να μειωθεί. Αλλά ακόμα και για ποιο λόγο να υπάρχει περιορισμός στη μέγιστη ισχύ; Οι ελληνικές στέγες θα πρέπει να αξιοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο για τη δέσμευση της ηλιακής ενέργειας.

Φ/Β στέγης στο πλαίσιο της Αυτοπαραγωγής με Ενεργειακό Συμψηφισμό

Ειδικότερα, για να συμβεί μεγάλη κατανάλωση συνδυάζεται το Φ/Β και με συσκευές κατανάλωσης, όπως αντλία θερμότητας, air-condition όπου το συνολικό κόστος Φ/Β και λοιπού εξοπλισμού θα ανέρθει για ένα μέσο νοικοκυριό στα 12.000-15.000ευρώ και έτσι η απόσβεση γίνεται και σε αυτήν την περίπτωση σε δέκα περίπου έτη.

Επίσης ερωτήματα προκαλεί το γεγονός ότι δεν επιτρέπεται ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός, δηλαδή η αντιστοίχιση του Φ/Β στέγης με περισσότερους μετρητές κατανάλωσης-παροχής του ίδιου φυσικού προσώπου, ώστε να διευκολυνθεί η προώθηση του προγράμματος.

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ – ΑΥΤΟΝΟΜΩ

Η πρόσφατη ένταξη του προγράμματος Αυτοπαραγωγής στο ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ – ΑΥΤΟΝΟΜΩ και η επιδότηση Φ/Β στέγης κρίνεται θετική κίνηση, αλλά αφορά περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων και οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν χαμηλό εισόδημα και άλλες προϋποθέσεις. Ειδικότερα δεν μπορεί να επιδοτηθεί μόνο φωτοβολταϊκό χωρίς άλλες παρεμβάσεις (θερμομόνωση, κουφώματα, θέρμανση) και αφορά κατοικίες Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ.

Τα ερωτήματα που ανακύπτουν έχουν ως εξής:

1. Είναι επιθυμητό ή όχι τα ελληνικά νοικοκυριά να είναι καταναλωτές και παραγωγοί ταυτόχρονα;
2. Τα Φ/Β στέγης έχουν πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μεγάλες ΑΠΕ, έτσι ώστε μια παραγόμενη kWh να αξίζει περισσότερο;
3. Θα έπρεπε αυτή η επιπλέον αξία να αποτιμηθεί και σε συνδυασμό με το αρχικό υψηλό κόστος να δοθεί μια τιμή αποζημίωσης αντίστοιχη;
4. Γιατί να μειωθεί η μέγιστη ισχύς στα 6kW; Αντίθετα θα έπρεπε πρώτα να αξιοποιηθούν οι στέγες και έπειτα να επεκταθούν τα φωτοβολταϊκά σε παραγωγικές και λοιπές γαίες και οι ανεμογεννήτριες στα βουνά μας όπως συμβαίνει σήμερα.
5. Στην αυτοπαραγωγή (net-metering) για ποιο λόγο η επιπλέον παραγωγή να διαχέεται δωρεάν στο Δίκτυο; Για τα αγροτικά Φ/Β παρκα με net-metering δεν ισχύει το ίδιο, με τον πρόσφατο Ν.4643/2019 (Αρθρο 62) τα αγροτικά πάρκα μπορούν να πωλούν μέχρι 75% της πλεονάζουσας ενέργειας.
6. Στα αγροτικά Φ/Β πάρκα μπορεί να εφαρμοστεί ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός, όχι όμως στα Φ/Β στέγης. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό;;;