Οξεία είναι η κριτική που ασκεί ο Χάρης Δούκας για τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο, ο οποίος ψηφίστηκε χθες (26/5/22) κατά πλειοψηφία από την Ολομέλεια της Βουλής. Υπέρ της αρχής του τάχθηκαν μόνο οι βουλευτές της ΝΔ, ενώ καταψηφίστηκε και από τα πέντε κόμματα της αντιπολίτευσης.
Στο πλαίσιο του δημόσιου διαλόγου για το σημαντικό αυτό θέμα, ο κ. Δούκας, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, επικεντρώνει την κριτική του στην αποτυχία, όπως τονίζει του νόμου, να προδιαγράψει σαφείς νομικές διατάξεις για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Άλλωστε, αυτό φαίνεται να είναι και το μεγάλο μειονέκτημα του νόμου, κρίνοντας από τις απόψεις που διατυπώθηκαν συνολικότερα το τελευταίο διάστημα από ακαδημαϊκούς-περιβαλλοντικούς φορείς και από τους εκπροσώπους των κομμάτων.
Σύμφωνα με τον κ. Δούκα, ο κλιματικός νόμος, θέτει σαφείς στόχους μόνο για την απολιγνιτοποίηση, χωρίς να κάνει το ίδιο για το αέριο και το πετρέλαιο. Όπως τονίζει, «την ίδια ώρα που σε όλη την Ευρώπη συζητούν για μείωση του ρόλου του φυσικού αερίου, στην Ελλάδα δεν υπάρχει λέξη για το πώς θα απαγκιστρωθούμε από το αέριο».
Στο 80% της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης η εξάρτηση της Ελλάδας από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα
Πλην όμως, η χρήση ορυκτών καυσίμων είναι η βασική αιτία της κλιματικής κρίσης. To 75% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που εκλύονται στην ατμόσφαιρα προέρχονται από ενεργειακές διαδικασίες (παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανση, ψύξη, μεταφορές). Μάλιστα, υπάρχει τρομερός συγκεντρωτισμός, καθώς η εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων που εξορύσσονται από 20 εταιρείες συνδέεται με παραπάνω από το 1/3 των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της σύγχρονης εποχής (με βάση το Climate Accountability Institute). Η εξάρτηση της Ελλάδας από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα προσεγγίζει το 80% της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης, έχοντας αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καθιστώντας τη χώρα ιδιαίτερα τρωτή όχι μόνο περιβαλλοντικά, αλλά οικονομικά και ενεργειακά.
Γιατί δεν συμβαδίζει με το REPowerEU
Κατά την εκτίμηση επίσης του κ. Δούκα, ο Κλιματικός Νόμος δεν είναι συμβατός με τις ίδιες τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ανακοινώθηκαν στο πρόγραμμα REPowerEU. Το REPowerEU αναβαθμίζει την κλιματική πολιτική της Ευρώπης, με ενισχυμένους στόχους για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και την ενεργειακή αποδοτικότητα, στοχευμένα μέτρα για την παραγωγή ΑΠΕ από πολίτες (όπως είναι η δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων στους δήμους) και υποχρεωτικές σχετικές προδιαγραφές στον κτιριακό τομέα. Τίποτα από αυτά δεν υπάρχει στον Κλιματικό Νόμο της Κυβέρνησης.
Επιπλέον, ο Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, πρότεινε την ημέρα της κατάθεσης στη Βουλή του νομοσχεδίου για τον κλιματικό νόμο, πέντε δράσεις προκειμένου να δοθεί ώθηση στη μετάβαση προς τις ΑΠΕ: «να τερματιστούν οι επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα, να τριπλασιαστούν οι επενδύσεις στις ΑΠΕ, να καταργηθεί η γραφειοκρατία, να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός πρώτων υλών για τις τεχνολογίες ΑΠΕ και να χαρακτηριστούν αυτές οι τεχνολογίες παγκόσμια, δημόσια αγαθά, διαθέσιμα ελεύθερα..». Καμία από τις 5 προτάσεις δεν υπάρχει στον Κλιματικό Νόμο που τελικά ψηφίστηκε.
Αποτυγχάνει δηλαδή να προδιαγράψει σαφείς νομικές διατάξεις για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και μάλιστα την ίδια ώρα που σε όλη την Ευρώπη συζητούν για μείωση του ρόλου του φυσικού αερίου.
Αδύναμος ο ρόλος πολιτών και επιστημονικής κοινότητας
Ο κ. Δούκας, αναφέρεται επίσης στην αποτυχία διασφάλισης ενός νέου, ανεξάρτητου επιστημονικά και ανοιχτού κοινωνικά πλαισίου κλιματικής συν-διακυβέρνησης. Οι ρόλοι της κοινωνίας των πολιτών και της επιστημονικής κοινότητας, όπως περιγράφονται, είναι εξαιρετικά αδύναμοι. Η κοινωνική συμμετοχή βασίζεται σε έναν διαδικτυακό τόπο κλιματικού διαλόγου και σε ένα περιορισμένο όσον αφορά στη σύνθεση και στην αντιπροσωπευτικότητα του Εθνικό Συμβούλιο για την Κλιματική Αλλαγή.
Η θεσμοθέτηση, για παράδειγμα, μιας Κλιματικής Συνέλευσης, θα μπορούσε να δώσει στους πολίτες τη δυνατότητα άμεσης συμμετοχής στη διαμόρφωση των πολιτικών, μέσα από μια ανοιχτή και δημοκρατική διαδικασία. Η διαδικασία επιλογής των πολιτών – μελών της Συνέλευσης, ώστε να είναι αντιπροσωπευτική της κοινωνίας και ιδιαίτερα των νέων, μπορεί να γίνει αξιοποιώντας τις καλές πρακτικές από τα αντίστοιχα θεσμοθετημένα όργανα στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γαλλία.
Χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες το επιστημονικό συμβούλιο,
Ακόμα και το επιστημονικό συμβούλιο, έχει τη λειτουργία του εξαρτημένη από το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος και τον Υπουργό, ενώ θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητο από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, με ισχυρές και ουσιαστικές αρμοδιότητες. Με αυτές τις προσεγγίσεις όμως δεν ενδυναμώνονται οι κλιματικές πολιτικές, και αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν υψηλά επίπεδα συναίνεσης για τις απαραίτητες, επιστημονικά τεκμηριωμένες και αμοιβαία επωφελείς δράσεις.
Προτεραιότητα στη χρηματοδότηση δικτύων, οι διασυνδέσεων και αποθήκευσης
Σε κάθε περίπτωση, κατά την εκτίμηση του κ. Δούκα, οι παρεμβάσεις που απαιτούνται, ώστε να αντιμετωπιστεί το ενεργειακό πρόβλημα και να προχωρήσει η έγκαιρη και με δίκαιο τρόπο μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας είναι ιδιαίτερα κρίσιμες το επόμενο διάστημα. Προτείνει δε την αξιοποίηση της εργαλειοθήκης της Επιτροπής, για την κατάλληλη αναπροσαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ώστε να χρηματοδοτήσει στοχευμένα μέτρα, δράσεις και υποδομές ενεργειακής ασφάλειας και αυτονομίας της χώρας.
Προς αυτήν την κατεύθυνση, τα δίκτυα, οι διασυνδέσεις και η αποθήκευση πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα των νέων χρηματοδοτήσεων.
Πηγές: Από άρθρα του κ. Δούκα στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» και στο Κίνημα Αλλαγής-ΚΙΝΑΛ
Διαβάστε περισσότερες απόψεις στην κατηγορία «Διάλογοι».
